Manuscript Number : GISRRJ192318

डॉ. प्रदीपकुमारद्विवेदी
बौद्धदर्शनविभागः, राष्ट्रियसंस्कृतसंस्थानम्, एकलव्यपरिसरः, अगरतला, त्रिपुरा

प्रमाणानि, बौद्धदर्शनाचार्यः, शान्तरक्षितः, बौद्धदार्शनिकाः, वैशेषिकाः,दार्शनिकाः|

1.  न प्रमाणानतरं शब्दमनुमानम् तथा हि सः। (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. -1514)
2.  हि वाच्यैर्वस्तुभिः सह कश्चित् तादात्म्यलक्षणः तदुत्पत्तिलक्षणो वा प्रतिबन्धो वचसामस्ति। (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 1512)
3.  नान्तरीयकता भावाच्छब्दानां वस्तुभिस्सह। नार्थसिद्धिस्ततस्ते हि वक्त्रभिप्रायसूचकाः। (प्र.वा. 3.213-214)
4.  शाब्देऽप्यभिप्रायनिवेदनात्। प्रमाण्यं तत्र शब्दस्य नार्थतत्त्वनिबन्धनम्। (प्रमाणवार्तिकम्-1.3-4)
5.  वचोभ्यो निखिलभ्योऽपि विवक्षैषानुमीयते।प्रत्यक्षानुपलम्भाभ्यां तद्हेतुः सा हि निश्चिता।। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1514)
6. ये पुनस्तासु लिङ्गभूतासु गीर्षु विशेषं नावधारयन्ति, तेषामयं दोषः न तु लिङ्गस्य। (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 1517)
7.  विवक्षायां च गम्यायां विस्पष्टैव त्रिरूपता। पुंसि धर्मिणि सा साध्या कार्येण वचसा यतः।। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. – 1520)
8. आप्तवादाविसंवादसामान्यादनुमानता। (प्रमाणवार्तिकम्- 217)
9. अर्थज्ञापनहेतुर्भि संकेतः पुरुषाश्रयः। (प्रमाणवार्तिकम्- 3.227)
10.  बौद्धदर्शन में प्रमाणमीमांसा, पृ. सं. - 99
11. . प्रमाणसमुच्चय, 5-1, (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 529) (स्वार्थमन्यापोहेन भाषते)
12. . तत्र केचिद् बौद्धाः परिहारमाहुः- न खल्वपोह्यभेदाद्, आधारभेदाद् वा अपोहानां भेदः, वासनाभेदाद् भेदः सद्रूपता चापोहानां भविष्यति। (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 959)
13.  तथापि द्विविधोऽपोहः पर्युदासनिषेधतः। द्विविधः पर्युदासोऽपि बुद्ध्यात्मार्थात्मभेदतः।। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. – 1003)
14. यज्ज्ञाने भात्यर्थप्रतिबिम्बकम्। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1005)
15.  प्रसज्यप्रतिषेश्च गौरगौर्न भवत्ययम्। अतिविस्पष्ट एवायमन्यापोहो{वगम्यते।। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1009)
16.  तत्रयं प्रथमः शब्दैरपोहः प्रतिपाद्यते बाह्यार्थाध्यवसायिन्या बुद्धेः शब्दात् समुद्भवात्।। (तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1011 तद्रूपप्रतिबिम्बस्य धियः शब्दाच्य जन्मनि। वाच्यवाचकभावोऽयं जातो हेतुफलात्मकः।।(तत्त्वसंग्रहः, का-सं--1012). एवं तावत् प्रतिबिम्बलक्षणोऽपोहः साक्षाच्छब्दैरूपजन्यमानत्वात् मुख्यः शब्दार्थ इति। (तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 1012)
17.  तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. -1012
18.  तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं. - 1013-1014
19.  बौद्धतर्कभाषा, पृ. सं. - 16-17 (दृष्टव्यः, तत्त्वसंग्रहपञ्जिका, का. सं.- 1542-1585) क्षपाभोजनसम्बन्धी पुमानिष्टः प्रतीयते । दिवाभोजनवैकल्यपीनत्वेन तदन्यवत् ।। भोजने सति पीनत्वमन्वयव्यतिरेकतः । निश्चितं तेन सम्बद्धाद् वस्तुनो वस्तुतो गतिः ।। तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1622-1623
20. तत्त्वसंग्रहपञ्जिकाः, का. सं. - 1679-1682
21. बौद्धदर्शन में प्रमाण मीमांसा- पृ. सं. - 98
22.  बौद्धतर्कभाषा, पृ. सं. 18, 19
23. तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1698
24. ऐतिह्यप्रतिभादीनां भूयसा व्यभिचारिता । नैवेदृशां प्रमाणत्वं घटतेऽतिप्रसङ्गतः ।। तत्त्वसंग्रहः, का. सं. - 1699, पञ्जिका च।

Publication Details

Published in : Volume 2 | Issue 3 | May-June 2019
Date of Publication : 2019-06-30
License:  This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Page(s) : 106-110
Manuscript Number : GISRRJ192318
Publisher : Technoscience Academy

ISSN : 2582-0095

Cite This Article :

डॉ. प्रदीपकुमारद्विवेदी, "बौद्धेतर-प्रमाणानाम् बौद्धप्रमाणयोः अन्तर्भावः ", Gyanshauryam, International Scientific Refereed Research Journal (GISRRJ), ISSN : 2582-0095, Volume 2, Issue 3, pp.106-110, May-June.2019
URL : https://gisrrj.com/GISRRJ192318