Manuscript Number : GISRRJ20345

भट्टेः काव्यम् ;षष्टीतत्पुरुषःद्ध वा भट्टिकृतं काव्यम् भट्टिकाव्यम्। महाकविभट्टिकृतं भट्टिकाव्यम् रावणवधाभिधेयं महाकाव्यं संस्कृतसाहित्ये महाकाव्यत्वेन समादृतम्। रामकथामाश्रित्य रचितमिदं काव्यं यद्यपि वैयाकरणकविना व्याकरणशिक्षादानार्थमेव प्रणीतम् तथापि अलंकारपारिपाट्येन छन्दोमाधूर्येण च इदं काव्यं रससमृद्धं सञ्जातम्। द्वितीये सर्गे शरद्वर्णने कवेर्नेपूर्णं विशेषेण प्रतिफलितम्।वेदपुरुषस्य मुखं भवति व्याकरणम्।श्व्याक्रियन्ते शव्दाः अनेन इति व्याकरणम् श्इति व्युत्पत्त्यनुसारेण संस्कृतवाङ्मये प्रयुक्तानां शब्दानां शुद्ध्यशुद्ध्योः विचारः व्याकरणेनैव क्रियते।महर्षे यास्कस्य निरुक्तग्रन्थे तु व्याकरणस्य अनेकेषां पारिभाषिकशव्दानां प्रयोगः समुपलभ्यते। व्याकरणस्य लब्धप्रतिष्टाचार्यः पाणिनिः स्वकीयेऽष्टाध्यायीनामके ग्रन्थे स्वपूर्ववर्तीनां अनेकेषां वैयाकरणानां नाम निर्दोशं चकार। पाणिनिशव्दानुशासनग्रन्थद्वारा लौकिकसंस्कृतभाषां व्यवस्थापयामास। इत्थं शव्दानुशासनम् अष्टाध्यायी वा व्याकरणवेदांगस्य प्रतिनिधिग्रन्थः अस्ति।प्रत्येकस्मिन् वाक्ये या काऽपि क्रिया भवत्येव । कर्तुः कर्मणः सम्बन्धं ए कर्तुः कार्यं च सूचयति क्रिया । बालकः विद्यालयंगच्छति ए छात्रः पाठं पठति ए कविः कवितां लिखति इत्यादिषु वाक्येषु गच्छति ए पठति एलिखति इत्यादीनि क्रियापदानि । क्रियापदानि द्विविधानि दृ तिङन्तानि ए कृदन्तानि च ।पाणिन्युक्ताः दश लकाराः इत्थं भवन्ति। वर्तमान.भूत.भविष्यरूपेण त्रयः कालाः भवन्ति। यथोक्तम् दृ